HAMİTOĞLULLARI SANCAĞI DÖNEMİ VE BURDUR UILU CAMİ YAPIMI

HAMİTOĞLULLARI SANCAĞI DÖNEMİ VE BURDUR ULU CAMİ'NİN YAPIMI

             Anadolu Selçuklu sultanlığının yıkılmaya başladığı dönemde 13. yüzyılda Eğridir, Uluborlu, Isparta ve Burdur bölgesinde Hamitoğulları beyliği kuruldu.⁹  Hamitoğulları beyliği Hamid Bey (Ulu Bey)  tarafından 1302-1303 yıllarından önce  muhtemelen 1297’de  Uluborlu merkez olmak üzere kuruldu.¹⁰  Hamid Bey İlhanlılardan  korkusuna  699 Hicri (1300) tarihinde Burdur’da  İlhan Beyi Gazan  Mahmud adına sikke kestirmiştir.¹¹ Hamid Bey 1302 yılları civarında Uluborlu’da ölmüş ve yerine oğlu İlyas Bey geçmiştir. İlyas  Bey, Uluborlu’da oturmakta ve  Isparta tarafını idare ederken, İlyas Bey’in oğlu yani Hamid Bey’in torunu   Feleküddin  Dündar Bey  de  o yıllarda  Burdur’da oturuyordu. İlyas Bey Hamid Beyliğini 1307-1308 tarihine kadar idare etti.¹²  Hamitoğulları döneminde şimdiki Ulu Caminin olduğu yerde  bir mescit  vardı.  Dündar Bey  Burdur’da emir olarak otururken Hicri 700 /miladi 1300-1301 tarihinde  Burdur’da Ulu Camiyi yaptırdı. Halen Burdur Müzesinde bulunan kitabesinde ‘’Bu imaret-i şerife 700 H. Senesinde devletin ekmel ve Ulu’su olan Hamid oğlu İlyas oğlu Feleküddin Dündar tarafından bina olunmuştur’’ yazmaktadır.¹³    Ulu Cami’ye o zamanlar Cami-i Kebir deniliyordu ve  damı örtülü ve 3 kapılı idi. Bu cami Çelik Mehmet Paşa tarafından yeniden inşa edilmiştir. Ulu Cami  15 Ekim 1846 tarihinde çarşıda meydana gelen büyük yangın sonucu hasar görmüş  ve 1851 yılında  tamir edilmiştir.¹⁴  Ulu Cami ve Üç  şerefeli zarif minaresi 1914  büyük depreminde  tamamen yıkıldı.   Depremden sonra  yapımına başlanan Ulu Cami ancak 1919 yılında  tekrar ibadete açıldı.  Kısacası şimdiki Ulu Cami binası  89 yıllık bir binadır. Bu cami yapılırken ilginç bir olay olmuştur:  Cami yapılırken doğu tarafına bir minare, batı tarafına da saat kulesi temeli atılmış ve her ikisi de şerefeye kadar yapılmış iken  Burdur’u ziyaret eden Evkaf  (Vakıflar) Umum Müdürü caminin batısında yapılan saat kulesini dini bakımdan lüzumsuz görmüş ve saat kulesi inşaatını men etmiştir. Yarıya kadar yapılmış olan minareler bu defa her ikisi de minare olarak hayır sevenler tarafından yapılmıştır.  1955 Burdur İl yıllığına göre Doğu tarafındaki minareyi Şükrü Hacı Nebizade Rıza ve oğulları Şükrü ve Hüsnü Bayer 1930 yılında yaptırmış; mimarı ise Nuri Bey’dir. Batıdaki minareyi ise Mustafa oğlu Hasan Özsarı 1941 yılında yaptırmıştır. Mimarı ise Burdurlu Şaban oğlu Ali Şengel’dir.¹⁵   Burdurlu Mehmet Gül ise yaptığımız röportajda  şunları belirtti. ‘’Bu caminin  bir minaresini Hacı Sarıoğlu yaptırdı. Eski Belediye tarafındaki (Belediye Başkanı Çetin Bozcu zamanında yapılan şimdiki Halı Sarayı) minareyi ise Velicanların Şükrü Bey yaptırmıştır (Bakınız: Mehmet Gül ile yapılan röportaj).   

            Dündar bey 1307 veya 1308 yılında   beyliğin hükümet merkezini Uluborlu’dan Eğirdir’e nakletti ve 1317 yıllarında Antalya’yı ele geçirerek  kardeşi  Yunus Bey’i buranın yönetimine getirdi.¹⁶  Dündar Bey 721 yılında Eğirdir’de  (o zamanki adı Felekabad)  müstakil beylik sikkesi kestirdi.¹⁷ Bu arada İlhanlılar tarafından Demirtaş Noyan genel vali olarak Anadolu’ya gönderildi.  Demirtaş, Anadolu’da İlhanlı egemenliğini kurmak ve Türkmen Beyliklerini ortadan kaldırmak amacıyla  harekete geçerek önce Eğirdir’i kuşattı. Bunun üzerine Dündar Bey  Eğirdir’i terk ederek  Antalya’ya çekildi.  Antalya’yı o sırada Yunus Bey’in oğlu Mahmut  Bey idare etmekteydi. Ancak Demirtaş Antalya’yı  da kuşatmış  ve  Mahmut Bey amcası Dündar bey’i Demirtaş’a teslim etmiş,  O da Dündar Bey’i  1323 yılında derhal öldürmüştür.  Böylece Hamitoğulları Beyliği tamamen İlhanlıların eline geçmiştir.¹⁸   İlhanlıların Anadolu valisi Demirbaş (bazı yayınlarda Demirtaş) 1314’te Burdur’u,  1319’da Gölhisar’ı, 1321’de  de Antalya’yı aldı.  Hamidoğulları Beyliğinin başına ise Demirtaş’ın izniyle Mısır’da bulunan İshak Bey’in oğlu Hızır Bey geçti. 1328 yılında  Dündar Bey’in oğullarından Necmeddin  İshak Bey  Mısır’dan dönerek Eğirdir’e geldi ve Hamidoğulları Beyliğininin yönetimini oğlu Hızır’dan  teslim aldı.¹⁹ Bu sırada kardeşi  Mehmet Çelebi Gölhisar’da,  Hızır Bey ise Uluborlu’da hüküm sürüyordu. İshak Bey 1335 yılında ölmüştür.²⁰ Daha sonra Hamidoğulları Beyliğinin başına  İshak Bey’in oğlu Hızır Bey ikinci defa gelmiş ve bu arada Gölhisar’da  bulunan İshak Bey’in kardeşi Mehmet Çelebi’nin oğlu  Muzafferuddin Mustafa Bey Burdur bölgesini idare etmiştir.²¹ Bu arada Muzafferuddin Mustafa Bey zamanında 1344 ‘te Ulucami civarında ‘’Muzafferiye Medresesi’’ yapılmıştır. Hızır Bey ise Eğirdir’de Ulu Bey olarak hüküm sürmüştür. Daha sonra sırasıyla Hüsamüddin İlyas Bey ve Kemalüddin Hüseyin Bey başa geçmiştir.  1389-1390 yıllarında Yıldırım Bayezid’ın Hamidoğulları Beyliğini Osmanlı topraklarına katması ile Burdur  Osmanlı idaresine girmiştir.^22,23. 1402 yılında Yıldırım Bayezid’in Ankara Savaşı’nda yenilmesi ile Timur’un oğlu Sultan Hüseyin, Karaman, Teke ve Hamid ili  üzerine gelmiştir.. 1402-1415 tarihleri arasında ise  Teke iline Karamanoğlu Mehmet Bey  hakim oldu. Bu sırada Hamidoğlu Osman  Çelebi  Karamanoğlu tarafından desteklenmişti.  1423’de Osmanlı Sultanı II. Murat zamanında Hamitoğlu Beyliği tamamen ortadan kalktı ve bütün arazileri Osmanlıların eline geçti. ²⁴ 

KAYNAK: METİN ÖZATA, İLK ÇAĞLARDAN KURTULUŞ SAVAŞINA BURDUR TARİHİ, UMAY YAYINLARI, 2009